Kültürel Zeka nedir? CQ (Cultural Quotient) nedir? IQ, EQ ve CQ ‘yü nasıl ayırırız?
Son dönemde popüler olan Kültürel Zeka (CQ) kavramı, P.Christopher Earley ve Elaine Mosakowski’nin 2004 Kasım ayında Harvard Business Review dergisinde yayınladıkları makalelerinde yeni bir zeka türü olarak tanıtılmıştır. Ardından bu makale uluslararası yani çok kültürlü şirketlerin radarına girmiş ve gün geçtikçe daha çok kullanılmıştır. Günümüzde IQ ve EQ’dan sonra en önem verilen zeka türü haline gelmiştir.
Gardner, geleneksel olarak ele alınan zekayı çok boyutlu ele almış ve “Çoklu Zeka Teorisi’nde 7 farklı zeka türüne yer vermiştir. Bunlar sırası ile müziksel zeka, dilsel zeka, uzaysal zeka, matematiksel zeka, bireyler arası zeka, bedensel zeka ve çevresel zekadır. Bazı kaynaklar ve akademisyenler, bu 7 zekanın ardından 8. olarak kabul edilen kültürel zekanın (CQ), tüm zeka türlerini kapsadığını belirtmektedirler.
Peki Kültürel Zeka Nedir?
Bunun için öncelikle IQ ve EQ’nun tanımını yapmamıza ihtiyaç var. IQ –Intelligence Quotient (Bilişsel Zeka), bireyin zihinsel yeteneği ve entelektüel kapasitesinin oranını ifade etmektedir. EQ – Emotional Quotient (Duygusal zeka), kendimizin ve başkalarının hislerini tanıma, kendimizi motive etme, içsel ve ilişkisel duyguları iyi yönetme becerisidir. Bu iki zekanın ardından gelen CQ –Cultural Quotient (Kültürel Zeka) tanımı ise şu şekilde yapılmaktadır:
Kültürel Zeka, bireyin farklı kültürel ortamlarda etkin bir şekilde çalışabilmesidir. (Earley, Mosakowski. 2004)Başka bir tanımı ise şöyledir: Kültürel Zeka (CQ); kişinin, farklı kültürden birinin hareket, davranış, ses, mimik, ton ve vurgusunu, kendisiyle aynı kültürden olan bireyler gibi anlayabilmesi, değerlendirebilmesi ve yorumlaması şeklinde ifade edilmektedir (Earley ve Mosakowski, 2004). Kültürel Zeka için CQ (Cultural Quotient) kullanıldığı gibi CI (Cultural Intellegince) ifadesi de sık sık kullanılmaktadır.
Kültürel Zeka’nın birden fazla boyutu vardır. Özellikle kültürlerarası deneyimlerde daha etkin olmaya yönelik bireysel bir yetkinliktir. Bireyin, kendisinin ve başkalarının düşünme süreçleri hakkında bilgi sahibi olması ve bunu doğru anlamlandırmasını sağlar. Dolayısıyla kişi kültürlerarası bir ortamla karşılaştığı zaman nasıl yaklaşacağını, durumu nasıl kontrol edeceğini ve nasıl doğru bir şekilde yöneteceğini bilir. Kültürel zekası gelişen bireyler; kültürel normları, yaklaşımları, adetleri, geleneksel/dini ritüelleri bilir ve bunları doğru algılayabilir. Çok kültürlü ortamlarda kültürel zekası yüksek bireyler daha çabuk sosyalleşebilir ve yeni ortamlarda kabul görmesi kolaylaşır. Bu kişiler sözlü iletişimde olduğu kadar sözsüz iletişimde de yeteneklidirler. Farklı kültürlerde farklı anlamlarda kullanılan mimik ve jestlerin, beden dilinin farkına vararak bunlara uygun davranış sergileyebilmektedirler.
Kültürel zekası yüksek bireyler iş hayatlarında daha başarılı ilişkiler geliştirirler. Empati becerileri yüksektir. Bu sayede karşılıklı anlayışa sahip ilişkiler yürütebilirler. Farklı kültürden insanlar ile kolayca ilişki başlatabilir ve sürdürebilirler. Bu da onların çok kültürlü iş ortamlarında başarılı olmalarını sağlar. En önemlisi de Kültürel Zeka’nın geliştirebilir olmasıdır. Bireyler hangi yaşta olurlarsa olsun, bu beceriyi geliştirebilirler.
Çağımızda yöneticilerin, liderlerin yüksek IQ, EQ ve CQ seviyelerinde olmaları organizasyonun başarısı için oldukça önemlidir. Global dünyada bir adım öne çıkabilmek için eğitimlere ve çalışmalara katılarak kültürel zekamızın gelişmesine önem vermemiz gerekiyor. Etkili bir lider, kendini geliştirebilen bir insan olmak için çok kültürlü ortamlarda bulunmaya, kişilerin kültürel altyapılarını anlamaya ve ilişkilerimizde bunları göz önünde bulundurmaya ihtiyacımız var.