Koçluk günümüzde oldukça popüler bir hizmet olup; bireyler, liderler ve kurumlar tarafından tercih edilmektedir. Araştırmalar koçluk için yapılan yatırımın geri dönüş rakamlarının oldukça fazla olduğunu ortaya koymaktadır. Geri dönüş rakamlarının, koçluk maliyetinden yaklaşık 6 kat fazla olduğu bulunmuştur. Bu araştırma sonucunun bahsettiği gibi pek çok araştırma koçluğun bireylerin gelişiminde kilit bir role sahip olduğunu gösteriyor. Peki koçluk nedir? Bu konuya girmeden önce koçluk kavramının hayatımıza nasıl girdiğine bakmalıyız.
Taşımacılığın yeni yeni ortaya çıktığı 1500’lü yıllarda, arabaları süren hayvanlara ya da ekipmanlara “koç” denilmekteydi. Herhangi bir yönden belirli bir yöne gitmeyi ifade etmek için de “koçluk” kelimesi kullanılmaktaydı. Günümüzde ise “koçluk” bir mesleği ifade etmektedir ve yine belirlenen bir yöne doğru gitmek amaçlamaktadır. Koçluk iki kişi arasında geçen sonuç odaklı görüşmelerdir. Bu süreçte danışanın, kendi belirlediği hedeflere ulaşması için yeni yaklaşımlar sunulur, öğrenme süreçleri desteklenir ve gelişimine katkıda bulunulur. Koçluk, danışanın sorunlarını başkasının çözdüğü bir süreç değildir. Bu süreçte koç durumla ilgili farkındalığı artırarak, yeni bakış açıları sunarak danışanın istenilen bir davranışı ortaya çıkarmasını ve istediği yere ulaşmasını destekler.
Koçluk seansları sırasında koç tüm dikkatini, önyargısız bir şekilde danışana verir. Danışanlara öğretmekten çok, onların öğrenmelerine yardım eder. Gözlem yapar, soru sorar, dinler ve geri bildirim verir. Bunlar sayesinde danışanlar kendi içsel kaynaklarına ulaşır ve farkındalık geliştirirler. Daha sonrasında danışan kendini daha iyi tanır ve daha doğru yönlendirir. Sonuç olarak; bireylerin performansında gelişme görülür, bununla birlikte verimlilikleri, motivasyonları, özgüvenleri, iletişim becerileri artar. Liderler de gelişimleri için koçluk almayı tercih etmektedirler. Karmaşık ve değişken durumları daha net görmek ve fırsatları yakalayabilmek için etkili bir yoldur. Bu sayede takımlarıyla ilişkileri pekişir, zaman ve kaynakları daha etkili yönetebilirler. Birey ve lider bazında gelişimler, kurumların da gelişimine katkıda bulunur. Kurumların üretkenlik oranları artar; kurum içi bağlılık, iş birliği, motivasyon ve destek gelişir. Bu veriler doğrultusunda, koçluk oldukça popüler ve cezbedici bir tercih olmaktadır.
Diğer bir popüler kavram ise “mentorluk”tur. Mentor kelimesi Yunan mitolojisinde ortaya çıkmıştır. Yunan mitolojisinde Kral Ulysses savaşa gitme kararı almıştır. Giderken oğlunu “Mentor” adındaki en yakın arkadaşına emanet etmiştir ve onu yetiştirmesini istemiştir. Savaştan 20 yıl sonra döndüğünde oğlunu iyi yetişmiş bir prens olarak bulmuştur. Bu zamandan sonra “Mentor”; yetiştiren, deneyimleriyle gelişimine katkı sağlayan anlamında kullanılmıştır. Günümüzde ise, mentorluk bireylerin kişisel ve kariyer gelişimine yardım etmek amacıyla yapılan görüşmelerdir. Mentor danışanını dikkatlice dinler ve danışanına deneyimlerini aktarır. Uzun vadede bireyin gelişimini destekler. Bu sayede bireylerin iş ve hayat tatmini artar, başarılı liderler gelişir, kurumlar esnek hale gelir ve iletişim desteklenir.
Koçluk ve mentorluk sıkça birbirleriyle karıştırılan iki kavramdır. Birbirlerine yakın kavramlar olsa da temel bazı farklılıkları vardır. Koçluk görüşmelerinde asıl odaklanılan konular yaşanılan problemleri çözme, performansı arttırma gibi daha belli konulardır ancak mentorluk görüşmelerinde kişinin sadece bugünkü durumuna değil, ilerisi için kişisel ve profesyonel gelişimine de odaklanılır. Bu süreçte mentor danışana kendi deneyimlerini aktarmaya çalışır. Koçluk daha çözüm odaklı bir yaklaşım gerektirirken, mentorluk ilişki odaklı bir yaklaşım benimser. Bu doğrultuda daha uzun süreli bir hizmettir. Burada önemli olan danışanın kendini rahat hissedebileceği güven ortamını yakalamaktır. Koçluk seansları daha resmi bir hizmettir ve koçlar uzun süreli bir eğitimden sonra danışmanlık verebilir. Mentorluk gönüllülük esasına dayanır.
Her ikisi birbirlerinden farklı amaçlar için kullanılabilir. Kurumlar çalışanının belli yetkinliklerini, becerilerini geliştirmek istediğinde; yeni bir sisteme geçildiğinde veya değişimi yönetmek gerektiğinde; ortak beklentilerde buluşulamayan durumlarda koçluk hizmeti tercih edilir. Uzun süreli planlarda çalışan gelişimi desteklendiğinde, şirketteki yeni nesillere eski çalışanların uzmanlıkları ve deneyimleri aktarılması gerektiğinde, kişisel ve profesyonel hayatı dengesi sağlanmak istendiğinde mentorluk görüşmeleri tercih edilir.
Yararlanılan Kaynaklar:
Websiteleri:
KOÇLUK MESLEĞİ NEDEN POPÜLERDİR? KURUM İÇİN KOÇLUĞUN FAYDALARI NELERDİR?
https://hbrturkiye.com/blog/kocluk-almanin-liderler-icin-3-cezbedici-nedeni https://www.management-mentors.com/resources/coaching-mentoring-differences
Williams R B. How Brain Science Can Change Coaching 2010 (Harvard Business Review) http://www.serkanozkan.com.tr/Icerik.aspx?id=19 acikarsiv.ankara.edu.tr/browse/327/619.pdf
Kitaplar:
The Coaching Manual / Julie Starr
Kurum İçi Koçluk / Zuhal Baltaş